pavelogos

Bugün, boş vakit bulmuşken kitapçıya gittim. Direk felsefe ile ilgili kitapların oraya koştum. Göz gezdirmekten gözlerim yorulmuşken karşıma bir kitap çıktı:
Nietzsche " Yunanlıların Trajik Çağında Felsefe"....
Nietzsche tabi bu, hemen aldım. Kitabı otobüste incelerken, Nietzsche'nin kronoloji gözüme çarptı. Google Amca'da , "Nietzsche Kronoloji" cümlesini aratıp pek bir şey bulamayınca paylaşmak istedim....
Daha Nietzsche'nin bir çok bilinmedik yönü geçti elime, onlarıda fırsat buldukça paylaşacağım...
Sizi kronolojiyle yanlız bırakayım:

Nietzsche: "Tanrı öldü."

1844- 15 Ekim: Nietzsche, Leipzig’in güneybatısında Saksonya’da bir Prusya köyü olan Röcken’de Karl Ludwig Nietzsche adında papaz bir babanın oğlu olarak dünyaya gelir.

1849- 30 Temmuz: Babasının ölümü.

1850- Annesi bütün ailesi ile birlikte Naumburg'a yerleşir.

1858- Naumburg yakınlarında Almanya’nın önde gelen Protestan yatılı okulu Schulpforta’ya kayıt yaptırır.

1864- Ekim: Teoloji ve filoloji öğrencisi olarak Bonn üniversitesine kayıt yaptırır.

1865- Ekim: Nietzsche, Bonn’daki filoloji hocası F.W.Ritschl’in peşinden Leipzig’e gider ve eğitimine burada devam eder. Leipzig’de eski kitaplar satılan bir dükkanda Schopenhauer’in bir kitabını bulur ve arkadaşlarına bundan böyle bir “Schopenhauer’ci” olduğunu açıklar.

1867- Prusya ordusundaki askerliği ağır bir kaza sonucunda liyakat madalyasıyla sona erer.

1868- 8 Kasım: Nietzsche’nin Leipzig’de Richard Wagner’le ilk buluşması.

1869- Şubat: Henüz doktorasını tamamlamamış olan Nietzsche, Ritschl’in tavsiyesi üzerine Basel üniversitesi klasik filoloji bölümüne genç yaşta öğretim görevlisi olarak atanır.
17 Mayıs: Nietzsche’nin Wagner ve Cosima’ya (von Bülow) Tribschen’de ilk ziyareti.
28 Mayıs: Basel üniversitesinde “Homeros ve Klasik Filoloji” üzerine bir açılış konuşması yapar.

1870- Ağustos: Nietzsche, Fransa-Almanya savaşı patlak verince üniversiteden izin alır ve gönüllü sıhhiye eri olarak cepheye gider. Ama sağlığının bozulması nedeniyle iki ay sonra Basel’e geri döner.
”Empodokles” yayımlanır.

1871- Ocak: Basel üniversitesi felsefe kürsüsüne yaptığı başvuru geri çevrilir. İsviçre Alp’lerinden kalbi kırık bir şekilde ayrılır ve klasik filolog olarak mesleğinden giderek hoşnutsuz olmaya başlar, felsefeye yönelir. Bu yıldan sonra Nietzsche bozuk sağlığıyla sürekli bir mücadeleye girer.



1872- Ocak: İlk kitabı “The Birth of Tragedy Out of The Spirit of Music/Müziğin Ruhundan Trajedinin Doğuşu” yayınlanır.
Şubat/Mart: Basel’de “Eğitim Kurumlarımızın Geleceği” konulu halka açık seminerler verir.
22 Mayıs: Nietzsche, Bayreuth tiyatrosunun temel atma töreni için Bayreuth’a giden Wagner’in 59. doğum gününde besteciye eşlik eder.

1873- “Birinci Zamansız Düşünceler: David Strauss’a Karşı” yayımlanır.

1874- “İkinci Zamansız Düşünceler: Sahte Kültür ve Tarihin Tehlikeleri Üzerine” yayımlanır.
”Üçüncü Zamansız Düşünceler: Eğitmen Schopenhauer” yayımlandı.

1876- Ağustos: 1. Bayreuth festivali. Wagner’le dostluğu gölgelenir.
”Schopenhauer’ci Felsefe ve Uygarlığı” yayımlanır.
Eylül: Paul Ree ile birlikte Bayreuth’tan ayrılır.
Ekim: Basel üniversitesi sağlığının bozuk olduğu gerekçesiyle Nietzsche’ye bir yıllık hastalık izni verir.

1878- “Human, All to Human/İnsanca, Pek İnsanca” ilk bölümü Voltaire’e adanmıştır.
3 Ocak: Wagner Nietzsche’ye yeni yayımlanan eseri Parsifal’in bir kopyasını gönderir.
Mayıs: Nietzsche Wagner’e yazdığı son mektupla birlikte “İnsanca, Pek İnsanca: Özgür Ruhlar İçin Bir Kitap” adlı çalışmasının bir kopyasını gönderir. Wagner’den tamamen kopar.

1879- “İnsanca, Pek İnsanca”nın ikinci cilt birinci kısmı: Assorted Opinions and Maxims.
Nietzsche sağlığının bozukluğu öne sürülerek Basel’deki kürsüsünden istifa etmeye zorlanır. Bundan sonraki on yıl boyunca otel odalarında ve pansiyonlarda yaşayan yalnız bir gezgin yaşamı sürecektir.

1880- “İnsanca, Pek İnsanca”, ikinci cilt ikinci kısım: Gezgin ile Gölgesi.

1881- “Tan Kızıllığı: Ahlakın Önyargıları Üstüne Düşünceler”. Sils Maria’da ilk yazını geçirir.

1882- “Şen Bilim” (Neşeli Bilgelik adıyla da bilinir) 125. aforizmada bir deli, Tanrının öldüğünü açıklar.
Mart: Paul Ree Roma’ya gitmek üzere Cenova’da Nietzsche’den ayrılır. Ree Roma’da Lou Salome ile tanışır ve ona aşık olur.
Nisan: Nietzsche Roma’ya gider ve Lou Salome ile tanışır. Nietzsche bir kaç gün sonra, önce Ree aracılığı ile daha sonra şahsen Salome’ye evlenme teklif eder. Teklifi geri çevrilse de kendisi Ree ve Salome arasındaki düşünsel “menage a trois” bağlılıktan hoşnuttur.
Yıl sonunda Nietzsche, Ree ve Salome’den kopar ve kendisini ikisinin ihanetine uğramış hisseder.

1883- “Böyle buyurdu Zerdüşt: Herkes ve Hiç Kimse İçin Bir Kitap” adlı çalışmasının birinci ve ikinci kitaplarını yazar.
13 Şubat: Wagner’in ölümü

1884- Nice’de Zerdüşt’ün üçüncü kısmını yazar.

1885- Zerdüşt’ün dördüncü ve son bölümünü sınırlı sayıda ve kendi başına yayımlatır.

1886- “İyinin ve Kötünün Ötesinde: Geleceğin Felsefesine Giriş”

1887- “Yeraltından Notlar”ın Fransızca baskısı tesadüfen eline geçer ve böylece Dostoyevsky’i keşfeder.
10 Kasım: “Ahlakın Soykütüğü Üstüne: Bir Polemik”

1888- Mayıs/Ağustos: Wagner olayı; Dionysos Dithyrambosları’nı bitirir. (1891′de yayımlanır.)
”Gücün İradesi” yayımlanır.
Eylül: “Deccal” (1894′de yayımlanır.)
Ekim/Kasım: “Ecce Homo”yu yazar. (Kitabın yayımlanması Elisabeth Förster Nietzsche tarafından 1908′e dek ertelenir.)
Aralık: “Nietzsche Wagner’e Karşı” (1895′te yayımlanır.)

1889- “Putların Alacakaranlığı” (Özgün adı: Bir Psikoloğun Atıllığı.)
3 Ocak: Nietzsche, Torino’da Piazza Carlo’da sinir krizi geçirir ve sahibi tarafından kırbaçlanan yaşlı bir atın boynuna sarılarak ağlar.
18 Ocak: Jena Üniversitesindeki psikiyatri kliniğine kaldırılır. Doktorlar “ileri yeti yitimi” teşhisi koyarlar.

1890- Nietzsche’nin annesi oğlunu alır ve bakmak üzere Naumburg’taki evine getirir.

1897- 20 Nisan: Annesinin ölümü. Kız kardeşi Nietzsche’yi alarak beraberinde Naumburg’tan, 1894′de Nietzsche arşivini taşımış olduğu Weimar’a götürür.

1900- 25 Ağustos: Nietzsche Weimar’da ölür. Röcken’de babasının mezarının yanına gömülür.

1901- 1880′lerde kaleme alınan Nachlass’tan 500 bölüm Güç istemi adıyla yayımlanır. 1906′da kitabın ikinci baskısı bu sefer 1067 bölümlük bir çalışma olarak piyasaya çıkar.